Wstęp

W praktyce często pojawia się pytanie, czy kara umowna może być naliczona za samo opóźnienie dłużnika w wykonaniu zobowiązania niepieniężnego. Innymi słowy, czy jeżeli podwykonawca nie wykonał na czas swoich prac, to opóźnienie musi być zawinione, aby możliwe było obciążenie go karą umowną? Dzięki niniejszemu artykułowi czytelnik powinien uzyskać odpowiedź na to pytanie.

Stan domniemany

Instytucja kary umownej wpisana jest w reżim odpowiedzialności odszkodowawczej. Tym samym, nie może być oderwana od przesłanek odpowiedzialności kontraktowej wskazanych w art. 471 i nast. Kodeksu cywilnego. Do przesłanek tych należy wina, co oznacza, że kara przysługuje w razie zwłoki dłużnika. Jak podkreśla się w orzecznictwie, zwłoka stanowi kwalifikowane opóźnienie, zawinione bezpośrednio przez dłużnika, bądź osoby którymi posługiwał się przy wykonaniu zobowiązania, również powstałe z innych przyczyn jak te, za które ponosi odpowiedzialność na zasadach ogólnych.

Powyższe oznacza, że „suche” postanowienie umowne, w którym będzie napisane, iż kara umowna należy się za niewykonanie zobowiązania na czas, będzie przewidywało odpowiedzialność dłużnika jedynie w przypadku jego zwłoki.

Właściwa regulacja umowna

Co istotne i jak podkreśla się w orzecznictwie, przepisy dotyczące kary umownej mają charakter dyspozytywny. To oznacza, że stronom przysługuje, w ramach określonych przez art. 353¹ Kodeksu cywilnego, swoboda ukształtowania m.in. rozkładu ryzyka. Tym samym, możliwe jest ewentualne rozszerzenie odpowiedzialności w zakresie kary umownej na opóźnienie dłużnika. Taka modyfikacja wymaga jednak wyraźnego określenia w umowie.

Podsumowanie

Podsumowując, domniemaną sytuacją jest odpowiedzialność dłużnika z tytułu kary umownej jedynie za zwłokę. Natomiast, odpowiednie ukształtowanie klauzul kontraktowych umożliwia naliczanie kary także za opóźnienie.

Jeżeli potrzebna jest Państwu pomoc przy odpowiednim ukształtowaniu postanowień umownych dotyczących kary umownej albo, wbrew powyższemu, dochodzona jest przeciwko Państwu odpowiedzialność z tytułu opóźnienia, zachęcamy do kontaktu z Kancelarią.