Funkcja gwarancyjna kary umownej

I. Wstęp

Można spotkać opinie, że kara umowna pełni funkcję stymulacyjną, prewencyjną lub gwarancyjną. Funkcja stymulacyjna wyraża się tym, że jej zastrzeżenie ma mobilizować dłużnika do prawidłowego wykonania zobowiązania. Rzeczona mobilizacja wynika z faktu, że musi się on liczyć z góry z koniecznością świadczenia kary umownej, w ustalonej przez strony wysokości. Oczywiście w przypadku, w którym nie wykona lub nienależycie wykona on swoje zobowiązanie. Funkcja prewencyjna przejawia się natomiast w ochronie interesu prawnego wierzyciela przez mobilizowanie dłużnika do prawidłowego wykonania zobowiązania. Wspomniane dwie funkcje kary umownej nie budzą większych wątpliwości w orzecznictwie i piśmiennictwie. W niniejszym artykule zostanie natomiast rozważone, czy kara umowna może pełnić funkcję gwarancyjną.

II. Funkcja gwarancyjna kary umownej

Funkcja gwarancyjna kary umownej wyrażałaby się w kompensowaniu korzyści nieuzyskanych przez kontrahenta z tytułu niewykonania w przyszłości umowy na skutek jej rozwiązania. Mogą powstać wątpliwości, czy tego rodzaju funkcję kara umowna rzeczywiście może pełnić. Problem polega na tym, że tego rodzaju zastrzeżenie umowne nakładające obowiązek określonego świadczenia na wypadek wystąpienia/nie wystąpienia oznaczonego faktu, jest – w zasadzie – oderwane od reżimu odpowiedzialności odszkodowawczej. Natomiast, jak podkreśla się w orzecznictwie Sądu Najwyższego, kara umowna wpisuje się w ten reżim. Tym samym, takie zastrzeżenie o charakterze gwarancyjnym nie może stanowić podstawy obciążenia karą umowną.

III. Podsumowanie

Podsumowując, mogą zdarzyć się w praktyce przypadki, w których wierzyciele będą próbowali zastrzec karę umowną o funkcji gwarancyjnej. Zgodnie z powyższym, mogą powstać poważne wątpliwości, czy tego rodzaju zastrzeżenie umowne należy uważać za ważnie zastrzeżoną karę umowną. Zagadnienie jest ważkie, gdyż może się okazać, że wierzyciel bezprawnie, tj. na podstawie nieważnej klauzuli, dochodzi zapłaty kary umownej.